Oorverdovende Stilte’:
een multidisciplinair licht op tinnitus

Op 6 februari vond in de aula van de TU Delft het eerste tinnituscongres ‘Oorverdovende Stilte’ plaats. Met meer dan 1000 bezoekers was dit tevens het grootste tinnituscongres van Nederland ooit. Tinnitus, of oorsuizen, is een aandoening waar ca. 12% van de westerse wereld last van heeft. Het percentage mensen dat aan zeer ernstige vormen van tinnitus lijdt neemt bovendien momenteel sterk toe, een verschijnsel dat voor een groot deel wordt toegeschreven aan de hoge geluidsvolumes op festivals, en in clubs en cafés. Mensen die lijden aan tinnitus hebben een irritante piep, ruis of brom in het oor, die door velen als gekmakend wordt ervaren, en in een aantal gevallen ook tot levensbeëindiging heeft geleid.

Het congres presenteerde TinnitusHouse, een samenwerkingsverband tussen wetenschappers uit verschillende vakgebieden om te komen tot een oplossing tegen oorsuizen. In plaats van deze oplossing te zoeken vanuit één invalshoek, brengt het consortium o.a. neurowetenschappen, bioelektronica, en kunstmatige intelligentie bij elkaar.

In een kort introductiefilmpje liet Eddy van der Velden, beeldend kunstenaar, translationeel  medisch onderzoeker en nestor van TinnitusHouse zien welke rol creativiteit speelt in de wetenschap.

Vervolgens was het woord aan hoogleraar, neurochirurg en tinnitusspecialist Dirk De Ridder. Deze legde allereerst duidelijk uit wat tinnitus eigenlijk is:

Het menselijk brein gaat evenals dat van vele dieren uit van een min of meer voorspelbare omgeving. Tegelijkertijd is het in staat om ook een andere, creatieve modus in te schakelen als die omgeving plotseling niet meer zo voorspelbaar is, en daar ook van te leren ‘voor de volgende keer’. Daarbij toonde Dirk een afschrikwekkende afbeelding van een zwemmer, die zich in de bek van een reuzenhaai nog maar net staande weet te houden. Het brein heeft feitelijk twee ‘standen’: een ‘niks aan de hand’-stand, en een ‘vlucht of vecht’-stand. Die laatste stand is een toestand van extreme stress, en is naast gehoorbeschadigingen door bijvoorbeeld harde geluiden een van de grootste oorzaken van tinnitus.

Oorverdovende Stilte’ (vervolg)

 

Het goede nieuws is dat we het brein door middel van elektrische stimulatie kunnen foppen, en het wijsmaken dat er niks aan de hand is. Aanvankelijk gebeurde dit met DBS (Deep Brain Stimulation), waarbij elektroden direct werden geïmplanteerd in de hersenen, uiteraard een nogal rigoreuze methode.

Hoogleraar bioelektronica aan de TU Delft Wouter Serdijn liet vervolgens zien dat recente wetenschappelijke inzichten aantonen dat goede resultaten ook kunnen worden bereikt door het brein indirect te stimuleren, via de zenuwuitlopers in de huid, de zogenaamde non-invasieve methode.

Hij toonde enkele succesvolle toestellen die reeds op de markt zijn, om vervolgens de Bimodale Stimulator te presenteren, die in Delft is ontwikkeld, in nauwe samenwerking met de universiteit van Otago. Dit apparaatje biedt tinnitusgeluid aan via de koptelefoon en stimuleert tegelijkertijd de hersenen om in de ‘niks-aan-de-hand’-stand te gaan, door middel van een vernuftig ‘wasknijpertje’ dat pijnloos op de tragus van het oor kan worden gezet, en kleine elektrische prikkels geeft. De tragus is het onderdeel van het oor dat door mensen vaak gebruikt wordt om de oren dicht te stoppen met de vingers. In de tragus bevindt zich een belangrijke zenuwuitloper, die is verbonden met de nervus vagus, een van de belangrijkste zenuwen die signalen doorgeven aan de hersenen.

Wie denkt dat het eenvoudigweg ‘stroom zetten’ op de tragus de oplossing is, heeft het mis. De hersenen reageren slechts als die stroom aan een aantal heel specifieke eigenschappen voldoet, zoals frequentie, voltage, pauzes tussen de stroomstootjes, en de karakteristieken van het golfpatroon. Ook zijn er indicaties dat het audiosignaal dat tegelijkertijd wordt aangeboden aan bepaalde eigenschappen moet voldoen. Zo zijn er aanwijzingen dat de tinnitusfrequentie, de specifieke toonhoogte, een rol zou kunnen spelen. Dit alles moet de komende maanden in laboratoriumsituaties worden uitgetest, zo betoogt Wouter Serdijn, maar reeds uitgevoerde experimenten zijn veelbelovend. Ook is het Delft Tinnitus Device momenteel de meest geavanceerde bimodale stimulator ter wereld: in geen enkele ander systeem kan zo met alle parameters worden gevarieerd.

Goed medisch-wetenschappelijk onderzoek vraagt om laboratoriumexperimenten die in detail worden uitgevoerd in samenwerking met een of enkele patiënten, en tegelijkertijd om ‘massa’: een groot aantal patiënten aan wie vervolgens de succesvolle hypothesen kunnen worden getoetst.

Joop van Gent van Irion Technologies legt uit hoe kunstmatige intelligentie binnen TinnitusHouse wordt gebruikt om met behulp van de data van duizenden tinnituspatiënten het veelkoppige monster tinnitus beter in kaart te brengen, en direct persoonlijke adviezen aan tinnituspatiënten te kunnen geven. De data kunnen ook direct worden gebruikt om gericht wetenschappelijk te zoeken naar betere oplossingen dan die momenteel voorhanden zijn. Op die manier ontstaat een wisselwerking tussen laboratoriumonderzoek enerzijds en ‘big data’-onderzoek anderzijds, waardoor een forse versnelling kan worden bereikt in de wetenschappelijke vooruitgang.

Het congres werd muzikaal omlijst door gitarist, zanger en tevens tinnituspatiënt Robbert H. Reijenga, die zijn optreden completeerde met een korte toespraak met als titel ‘Valt er als muzikant te leven met tinnitus?’

Oorverdovende stilte is een jaarlijks terugkerend congres, dat patiënten en hulpverleners steeds op de hoogte houdt van de nieuwste ontwikkelingen.

Deel deze website

De voordrachten van 6 februari jl

Joop van Gent , taaltechnoloog en medeoprichter Tinnitushouse

Het Tinnitus House: Hoe kunnen we Tinnitus beter begrijpen? Joop van Gent vertelt over het project TinnitusHouse, waarin crowdscience – het vergelijken van eigenschappen van duizenden patiënten – hèt verschil kan maken; voor jezelf, voor anderen, en als wegwijzer voor verder onderzoek naar een effectieve behandeling van tinnitus

Prof. Dr. Dirk de Ridder, neurochirurg

Dirk de Ridder is in het bijzonder geïnteresseerd in het begrijpen en behandelen van fantoompercepties zoals pijn en geluid. Behandelen van tinnitus doet hij onder andere met behulp van implantaten en niet-invasieve neuromodulatie. Daarbij is hij omwille van de wetenschap en zijn patiënten best bereid om wat van de geëffende paden af te wijken.

Prof.Dr.Ir. Wouter Serdijn, Hoogleraar Microelectronica

Wouter Serdijn is gefascineerd door hoe elektrisch ons lichaam is en hoe je met elektriciteit de interactie met ons lichaam kunt aangaan om zo mensen beter te maken.  Al tien jaar richt hij zijn aandacht specifiek op het zenuwstelsel waar zich, veel aandoeningen manifesteren die  buiten het bereik van gewone medicijnen blijken te liggen. Bij tinnitus hoopt en verwacht hij met neurostimulatie de hersenen een zetje de goede kant op te kunnen geven.